Artykuły

Bóle w obszarze miednicy to coraz bardziej powszechny powód zgłoszeń do gabinetu ginekologa, ale także fizjoterapeuty. Wiążą się z wieloma mechanizmami, mogą pochodzić od różnego rodzaju zespołów chorobowych, ale przede wszystkim są źródłem dyskomfortu i cierpienia pacjentów. 

Co może boleć?

Miednica to bogato unerwiony obszar naszego ciała. Jako struktura kostna posiada kształt kosza, który ochrania ważne narządy, jak te odpowiedzialne za rozród. Stanowi końcowe odcinki układu wydalniczego, pokarmowego, ale także łączy dolny odcinek kręgosłupa z kończynami dolnymi umożliwiając poruszanie się. Biorąc pod uwagę wszystkie te czynniki, możemy mieć do czynienia z wieloma czynnikami tj. zaburzenia układu mięśniowo-szkieletowego, zaburzenia neurologiczne, schorzenia ginekologiczne, schorzenia układu moczowego czy pokarmowego, oraz wszelkie ich kombinacje.

Zaburzenia bólowe w okresie połogu 

Po porodzie ciało kobiety potrzebuje przynajmniej 6-8 tygodni, aby powrócić do stanu sprzed ciąży – fizjologicznie i anatomicznie, natomiast oczywiście są to liczby względne szczególnie w subiektywnym postrzeganiu stanu pacjentki. W tym czasie poziom hormonów płciowych bardzo spada powodując nieprzyjemne dolegliwości – suchość pochwy, spadek libido. Jeżeli dodatkowo podczas porodu doszło do uszkodzenia tkanek mięśni miednicy, czy to przez nacięcie, czy pęknięcie krocza, możemy się spodziewać nasilenia bólu i dyskomfortu. Do tego dochodzą czynniki psychologiczne: niepokój, lęk, a także zmęczenie. 

W gabinecie fizjoterapeuty uroginekologicznego staramy się wspomóc regenerację tkanek poprzez reedukacje nawyków, automasaż, terapie manualną, czy zabiegi fizykalne, a także ćwiczenia mięśni dna miednicy.  

Wulwodynia 

Częstość występowania tej skomplikowanej w diagnozie choroby wynosi od 3 do 14%. Objawia się przede wszystkim dolegliwościami bólowymi, ale także uczuciem palenia, swędzenia, czy rozrywania w obrębie sromu. Wulwodynię możemy podzielić na prowokowaną (podczas stosunku czy badania), samoistną lub mieszaną, a także ze względu na lokalizację – vestibulodynia (ból przedsionka pochwy), clitorodynia (ból łechtaczki). 

Przyczyn może być wiele: infekcje, choroby zapalne, nowotworowe, neurologiczne, genetyczne, endometrioza, nieprawidłowości anatomiczne, a także zaburzenia hormonalne takie jak menopauza, nadmiar estrogenu podczas laktacji czy te prowokowane przez antykoncepcję hormonalną. Nierzadko przyczyna może być także psychospołeczna (nastrój, funkcje seksualne). 

Podkreślane jest także znaczenie nieprawidłowego napięcia mięśni dna miednicy – przede wszystkim jego zbyt duże nasilenie i nadreaktywność tkanek. Taki stan możemy obserwować przede wszystkim u kobiet uprawiających sport o dużym nasileniu treningów, intensywności, krótkim czasie regeneracji i wysokim poziomie stresu. Warto wziąć wtedy pod uwagę wprowadzenie interwencji fizjoterapeuty i edukację szczególnie w zakresie relaksacji obszaru miednicy. 

Wulwodynia jest diagnozowana częściej u kobiet z depresją, zaburzeniami lękowymi, czy poważnymi traumami. Wpływa negatywnie na związki partnerskie i może przyczyniać się do problemów z płodnością. Biorąc pod uwagę wyżej wspomniane możliwe czynniki, warto połączyć w diagnostyce współpracę lekarza ginekologa, fizjoterapeuty uroginekologicznego i psychologa. 

Jak rozpoznajemy wulwodynię? 

1. Szczegółowy wywiad, uwzględniający czynniki biopsychospołeczne 
2. Badanie ginekologiczne z wymazem z pochwy u ginekologa (infekcje, choroby STD) 
3. tzw. Q-tip test – test prowokacji bólu z użyciem patyczka z miękką końcówką oraz ocena jego nasilenia 
4. Ocena napięcia mięśni dna miednicy – ew. wykluczenie pochwicy***
5. Dodatkowe badania neurologiczne, hormonalne, obrazowe, wulwoskopia etc. 

W większości przypadków niestety przyczyna nie zostaje do końca sprecyzowana, natomiast istnieje kilka interwencji terapeutycznych poprawiających komfort i funkcjonowanie:

• Fizjoterapia mięśni dna miednicy, biofeedback, terapia manualna
• Psychoterapia
• Dostosowanie nawyków chociażby w noszeniu bielizny, higieny intymnej etc. 
• Kontrola i ewentualna modyfikacja np. przyjmowanych leków, antykoncepcji hormonalnej
• Metody operacyjne (vestibulektomia)
• Wciąż poszukuje się nowych metod terapii w obszarze m. in medycyny estetycznej, TENS, ESWT czy laseroterapii.  

***Pochwica nieorganiczna wg ICD, to skurcz mięśni otaczających pochwę, przy którym wprowadzenie członka jest bolesne lub niemożliwe. 

Takie pacjentki charakteryzują się trudnościami podczas badania ginekologicznego i współżycia, które jest dla nich bolesne i czasem wręcz niemożliwe.  Podstawową przyczyną pochwicy jest lęk przed bólem, wcześniejsze traumy psychoseksualne, ale także nieprawidłowości anatomii sromu i pochwy. 

Jak wygląda diagnostyka i leczenie?

Diagnostyka powinna być przeprowadzana w gabinecie ginekologa lub w badaniu fizjoterapeutycznym – tylko ci specjaliści mają jego fizyczną możliwość. Natomiast samo leczenie zwykle sprowadza się do terapii u specjalisty seksuologa, z uwagi na najczęstszą przyczynę o podłożu psychologicznym. Fizjoterapeuta może zaproponować zestaw ćwiczeń mięśni dna miednicy oraz autoterapię tzw. rozszerzaczami (dilatorami) pochwowymi w celu oswojenia się z przedmiotem w pochwie.